خط امام : به مناسبت عید سعید غدیر برآن شدیم تا بار دیگر به بازخوانی و معرفی بخشی از فعالیت های استاد محمد رضا حکیمی در خصوص غدیر و اهمیت آن بپردازیم به حق ایشان یکی از برجستگان در عصر روشنفکری دینی هستند که در معرفی و تبین اصول و پایه های اعتقادی قلمی توانا و تلاشی مستمر داشته اند ایشان در مقدمه کتاب بعثت ،غدیر ،عاشورا،مهدی ،واقعه غدیر خم را حماسه خوانده و تاکید دارند بر این که (حماسه غدیر چونان مشعلی جاودانسوز ، در ذهنها و زمانها و عصر ها و نسلها زنده است گفتگو و تاکید بر مسئله غدیر و تجدید بحث در این باره ، چیزی نیست جز تاکید بر احقاق حق و نشر عدالت و مبارزه با ستم و جهل)

استاد حکیمی در اثری مستقل به نام حماسه غدیر به شناسای و معرفی اثر ارزشمند علامه امینی (الغدیر) پرداخته است محمدرضا حکیمی در جریان گردآوری یاد نامه ای برای کتاب ارزشمند (الغدیر، علامه امینی) می گوید:
برای این بنده، پس از به جریان افتادن کار تهیه و نشر یادنامه، نشر کتاب دیگری در این مقوله مطرح نبود. تا اینکه مسئله ای پیش آمد و به گونه ای احساس تکلیف کردم که به جمع آوری و نشر کتابی بپردازم که مقالات آن، در تجلیل و شناساندن خود کتاب الغدیر» باشد و شناساندن افکار و اهداف این مصلح دینی، علامه امینی.
انگاره این کار نخست بسیار محدود بود، رساله ای در حدود ۱۰۰ صفحه، اما اندک اندک که طرح آن را در ذهن خود می پروردم، دامنه کار وسعت پذیرفت و صورتی عمیق تر و جدی تر به خود گرفت. و چون خویشتن را در برابر کتاب الغدیر، و وجدان علمی، و حقی که جامعه، درباره معرفی این کتاب، بر مطلعان دارد، مشاهده کردم، از سست گرفتن کار هراسیدم و بر تعمیق ابعاد آن مصمم شدم، تا سرانجام کتابی تهیه و چاپ شد در حدود ۶۰۰ صفحه، به قطع وزیری. اینک به اجمال آن کتاب را معرفی می کنم. کتاب حماسه غدیر» – در چاپ قطع وزیری – دارای ۵ بخش است بدین شرح:
بخش اول- مقدمه کوتاهی است درباره کتاب و موضوع و مسائل آن.
بخش دوم- بحثی است در حدود ۲۰۰ صفحه (زیر عنوان مدخل»)، درباره ارزش فرهنگ مذهبی شیعه، برای اجتماعات، در این روزگار.
بخش سوم- چند مقاله و نامه علمی است درباره الغدیر و شناخت رسالت و محتوای کتاب. این نامه ها و نوشته شماری از محققان عرب است، اعم از سنی و شیعه و مسیحی. لیکن در این کتاب تنها ترجمه فارسی آنها را آورده ایم، و تنی چند از استادان و مترجمان بزرگوار ما، آن مقالات را برای کتاب ترجمه کرده اند.
نویسندگان ین مقالات:
– استاد محمد عبد الغنی حسن (قاهره).
– استاد عبد الفتاح المقصود (اسکندریه).
– استاد یوسف اسد داغر (مسیحی – بیروت).
– استاد علاء الدین خروفه (جامع الازهر).
– دکتر بولس سلامه (مسیحی- بیروت).
– دکتر محمد غلاب (دانشگاه الازهر).
– علامه سید عبدالحسین شرف الدین (صور).
– دکتر عبدالرحمان کیالی (حلب).
– شیخ محمدرضا آل یاسین (نجف).
– دکتر صفا خلوصی (بغداد).
– استاد عادل غضبان (مدیر مجله دیرینه سال الکتاب» قاهره).
– دکتر توفیق الفکیکی (بغداد).
– استاد محمد تیسیر مخزومی (دمشق).
– استاد شیخ محمدجواد مفنیه (بیروت).
اینان همه از استادان و مولفان و عالمان و محققانند که متأسفانه نتوانسته ایم زندگینامه و ذکر آثار آنان را در خود کتاب نیز بیاوریم.

مترجمان:
– استاد احمد آرام.
– استاد محمد پروین گنابادی.
– استاد عبدالمحمد آیتی.
– آقای سید محمدحسین .
– آقای ضیاء موحد.
– آقای محمد علی مهتدی و…
بخش چهارم- مقالاتی است پر بار و زیبا و سودمند و آموزنده که چند تن از نویسندگان و استادن به افتخار این کتاب مرقوم داشته اند:
– غلامرضا امامی.
– علامه جعفری تبریزی.
– سید حسین خدیوجم.
– دکتر حسین رزمجو.
– دکتر عبدالحسین زرین کوب.
– شهید مرتضی مطهری.
– دکتر سید جعفر شهیدی.
– حسن صدر.
– علامه سید مرتضی عسکری.
– دکتر مهدی محقق
– دکتر سید حسین نصر.
– استاد جلال الدین همائی.
نیز در این بخش، از این استادان و عالمان سخنانی در شناخت علامه امینی» و الغدیر» می خوانید:
– زین العابدین ذوالمجدین.
– کرنل سید بشیر حسین زیدی (دانشگاه علیگرد).
– دکتر علی اکبر فیاض
– متأله بزرگ قرآنی، حاج شیخ مجتبی قزوینی خراسانی.
– آیه الله حاج میرزا خلیل کمره ای.
– مرتضی مدرسی چهاردهی.
– سید محمد هاشمی کرمانی.
بخش پنجم – اشعار و قصایدی است که این شاعران، برای این کتاب سروده اند:
– مهدی اخوان ثالث (م. امید)
– امیری فیروزکوهی.
– طه حجازی.
– حبیب چایچیان (حسان).
– دکتر قاسم رسا، ملک الشعرای آستان قدس.
– سید محمدحسین شهریار
– محمد عابدی تبریزی.
– عبدالباقی گولپینارلی (از اعلام دینی معروف ترکیه).
– نعمت آزرم خراسانی.
بدین گونه ملاحظه می کنید که در این کتاب – که در بیان و توضیح سلسله ای از مفاهیم مذهبی و مبانی اعتقادی و اجتماعی و موضع فکری صحیح است- از چه کسان و چه محققان و صاحب قلمان و شاعران مطالبی و سروده هایی خواهیم خواند. و از اینجا بتوان گفت، حماسه غدیر»، یکی از آموزنده ترین نشریات دینی و اجتماعی و علمی و ادبی تواند بود.

"بسم رب الشهداء و الصدیقین

کاروان شهدای بزرگوار انقلاب باردیگر یکی از فرزندان و یاران خدوم ملت، فرمانده دلاور و سرافراز ، سپهبد حاج قاسم سلیمانی را همراه خود ساخت. 

اداره کتابخانه های عمومی شهرستان درگزین، عروج عاشقانه سردار سپاه اسلام ، حاج قاسم سلیمانی و همراهان شهید بزرگوار را به پیشگاه حضرت ولی عصر(عج)، مقام معظم رهبری، ملت شریف و شهید پرور ایران اسلامی، همرزمان و خانواده محترم ایشان صمیمانه تسلیت عرض می نماید.

از درگاه حضرت حق مسئلت می نمائیم روح بزرگ و متعالی این شهید وطن و حرم را که با مجاهدت مخلصانه و شجاعانه در مبارزه با اشرار عالم، عزت و سرافرازی ایران را به جهانیان گوشزد کرد، در جوار ارواح ملکوتی شهیدان اسلام، مشمول الطاف الهی قرار دهد."

لهوف

در میان مقاتل، لهوف سید بن‌طاووس، از معتبرترین‌ها و البته موجزترین‌هاست و ترجمه سیداحمد فهری را می‌توان روان‌ترین برگردان آن به زبان فارسی دانست. وی واژه لهوف» را به آه سوزان ترجمه کرده است. لهوف را نمی‌توان یک اثر تاریخی دانست و اگر کسی بخواهد به‌عنوان یک کتاب تاریخی به این منبع مراجعه کند با پرسش‌های بسیاری مواجه می‌شود.به‌طور مثال بخش‌هایی از اتفاقاتی که در زندگی امام حسین (ع) افتاده به دلیل همان مختصر بودن کتاب مطرح نشده است. سید بن‌طاووس، کتاب را با نگاهی عرفانی نگاشته و از همین رو است که عنوان هر بخش را مسلک» نامیده است. مسلک اول را با حوادث قبل از ماجرای عاشورا؛ ولادت امام حسین (ع) و مراسم ولادت او؛ تعبیر خواب ام‌الفضل و گریه شدید پیامبر (ص) بر امام مولود آغاز کرده است و در مسلک‌های بعد زمانه پس از شهادت امام حسن، حج و سخنرانی امام حسین در مکه. و نهایتا آنچه در روز عاشورا در کربلا بر امام و اهل بیت او رفت را مسلک‌به‌مسلک آورده است و در پایان نیز تدفین اجساد مطهر شهدای کربلا را شرح داده است. لهوف اینجا به پایان می‌رسد و ما می‌مانیم و آنچه بر خواهر بهترین برادر رفته است. الشام. الشام. الشام.

در کربلا چه گذشت؟

شیعیان شیخ عباس قمی را با مفاتیح الجنان می‌شناسند، اما حق او بر گردن شیعه بیش از اینهاست. شیخ عباس، مقتلی مفصل‌تر از لهوف به یادگار گذاشته با نام نفس‌المهموم» که نامش برگرفته از حدیث امام صادق (ع) است که فرمود: نَفَسُ المَهمومِ لِظُلمِنا تَسبیحٌ وَ همُّه لَنا عِبادَةٌ وَ کِتمانُ سِرّنا جِهادُ فی سَبیلِ الله» ترجمه: نَفَس کسی که به خاطر مظلومیت ما اندوهگین شود تسبیح است، اندوه بر ما عبادت است و کتمان و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست. نفس‌المهموم از لهوف مفصل‌تر و از همین روی به لحاظ تاریخ‌شناسانه دقیق‌تر است.

آغازش همانند لهوف با ولادت امام است، اما پایانش با قیام مختار خاتمه یافته. باب اول، حاوی دو فصل است فضایل امام حسین (ع) و همچنین ثواب گریستن در عزای امام حسین و لعن قاتلان وی. باب دوم، حاوی رخداد‌هایی است که بعد از بیعت کردن مردم با یزید بن‌معاویه تا شهادت امام حسین (ع) اتفاق افتاده است.

این باب مفصل‌ترین باب کتاب و در ۲۰ فصل تنظیم شده است. باب سوم، حاوی وقایع بعد از شهادت امام حسین (ع) است. باب چهارم، حاوی رویداد‌های پس از شهادت امام حسین (ع)، مانند گریستن آسمان، ناله فرشتگان و گریستن جنیان است. باب پنجم، درباره فرزندان و ن امام و فضیلت زیارت آن‌ها و همچنین ستم حاکمان ظالم در تخریب بارگاه حسینی است در خاتمه کتاب، قیام توابین و قیام مختار شرح داده شده است.

فتح خون

سیدمرتضی آوینی روایت فتح را که ساخت و شب‌های جمعه از تلویزیون پخش می‌شد، خیلی‌ها او را نمی‌شناختند. گرچه در بین اهالی سینما و روشنفکران (به اعتبار گذشته‌اش) سرشناس بود، اما در میان توده مردم، ناشناس بود. روایت فتح، نریشن‌هایی داشت که با صدای آسمانی آقا مرتضی خوانده می‌شد.

نریشن‌ها را هم خودش می‌نوشت. بی‌دلیل سیدشهیدان اهل قلم» نشده است. با همان نگاه که نریشن‌های روایت فتح را نوشته، کتاب عاشورایی فتح خون» را نوشته و همان جوش و خروش در لابه‌لای صفحات کتاب موج می‌زند. فتح خون» با شهادت شهیدآوینی ناتمام می‌ماند. فتح خون روایت تاویلی از کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» است.

کتاب شامل دو بخش توصیفی و تحلیلی است. بخش اول شرح آنچه از رجب‌المرجب تا محرم‌الحرام سال ۶۱ هجری قمری است. این بخش بیشتر اهمیت ادبی دارد، اما بخش دوم از زبان راوی است که تحلیل می‌کند هرکس را عاشورایی است این بخش بی‌شک از خواندنی‌ترین مطالبی است که در باب کربلا به رشته تحریر در آمده است. راوی: قافله عشق در سفر تاریخ است و این تفسیری است بر آنچه فرموده‌اند: کل یوم عاشورا و کل ارضٍ کربلا. این سخنی است که پشت شیطان را می‌لرزاند و یاران حق را به فیضان دائم رحمت او امیدوار می‌سازد و تو،‌ای آن که در سال شصت‌ویکم هجری قمری هنوز در ذخایر تقدیر نهفته بوده‌ای و اکنون، در این دوران جاهلیت ثانی و عصر توبه بشریت، پای به سیاره زمین نهاده‌ای، نومید مشو، که تو را نیز عاشورایی است و کربلایی که تشنه خون توست و انتظار می‌کشد تا تو زنجیر خاک از پای اراده‌ات بگشایی و از خود و دلبستگی‌هایش هجرت کنی و به کهف حَصینِ لازمان و لامکان ولایت ملحق شوی و فراتر از زمان و مکان، خود را به قافله سال شصت‌ویکم هجری قمری برسانی و در رکاب امام عشق به شهادت رسی

الرحیل! الرحیل! اکنون بنگر حیرت میان عقل و عشق را! اکنون بنگر حیرت عقل و جرأت عشق را! بگذار عاقلان ما را به ماندن بخوانند. راحلان طریق عشق می‌دانند که ماندن نیز در رفتن است. جاودانه ماندن در جوار رفیق اعلی و این اوست که ما را کشکشانه به خویش می‌خواند. راوی: عقل می‌گوید بمان و عشق می‌گوید برو و این هر دو، عقل و عشق را، خداوند آفریده است تا وجود انسان در حیرت میان عقل و عشق معنا شود، اگرچه عقل نیز اگر پیوند خویش را با چشمه خورشید نَبُرد، عشق را در راهی که می‌رود، تصدیق خواهد کرد؛ آنجا دیگر میان عقل و عشق فاصله‌ای نیست.

قیام حسین (ع)

این کتاب به اعتبار نویسنده تاریخ‌دان و معاصرش، سیدجعفر شهیدی، اغراق نیست اگر بگوییم یکی از بهترین تحلیل‌ها درباره چرایی قیام حسین بن‌علی است. نویسنده از مهم‌ترین اساتید تاریخ است و آثار او همیشه دریچه جدیدی به روی تاریخ گشوده است.

شاید مطالعه این عبارات از نویسنده در مقدمه کتاب انگیزه‌بخش باشد: درباره علل این رویداد، عقیده من نیز مانند دیگر تاریخ‌نویسان گذشته و بعض تاریخ‌نویسان امروز بود، لیکن بررسی چند واقعه در تاریخ ۵۰ ساله آغاز اسلام، سبب شد که این حادثه را نیز به‌گونه‌ای دیگر بررسی کنم تا علل حقیقی آن را چنانکه بوده است بیابم. نتیجه این بررسی‌ها این شد که دانستم بخش مهمی از حادثه‌های تاریخ اسلام- به‌خصوص از آغاز تا عصر اول عباسی- نه چنان است که تاریخ‌نویسان گذشته به قلم آورده‌اند و نه آیندگان آن را به‌عنوان اصل مسلم پذیرفته‌اند.»

حسین عقل سرخ

حسن رحیم‌پورازغدی از مغز‌های متفکر جریان انقلابی است که در اوایل دهه ۸۰ با سخنرانی‌های مستدل و صریح، باب جدیدی از روشنگری را به روی جامعه جوان گشود. جامعه‌ای که پس از جلال آل‌احمد و مرتضی مطهری و علی شریعتی، تشنه روشنفکر انقلابی بود.

روشنفکری که خواب را از سر، بپراند و چرت‌ها را پاره کند. حسین عقل سرخ» مجموعه پیاده و تنظیم شده سه نشست رحیم‌پورازغدی با دانشجویان در محرم سال ۱۳۸۰ است با موضوع: ۱- با عقل» در عاشورا ۲-عاشورا، پایان تاویل ۳- حسین از مستضعفان می‌گوید.

کتاب آه

یاسین حجازی دمع السّجوم را بازخوانی کرده و بدون حذف بخش یا بخش‌هایی از آن سعی کرده یک مقتل اصیل، اما امروزی، منسجم و سرراست بنویسد. خودش می‌گوید: من در این بازخوانی، خطِ حادثه را پر رنگ کردم و به ترتیب و توالی وقوعِ حادثه‌ها دقّت کردم و گشتم آدم‌هایی را که اسم‌شان در اوّلِ حادثه یک چیز بود و در اثنای حادثه یک چیز و در انتها یک چیزِ دیگر، یکی کردم و نقل‌های پراکنده در جای‌جای کتاب را بی‌آنکه از جزئیات هیچ‌کدام‌شان بزنم تجمیع کردم و ردِّ نقل‌هایی را که با هم نمی‌خواند، در کتاب‌های دیگر گرفتم تا نقلِ معقول‌تر و مشهورتر را بیاورم و تاریخ‌ها را تا آنجا که می‌شد همخوان کردم و جای‌ها، مرزها، منزل‌ها و شهر‌ها را روی نقشه آوردم تا کروکی حادثه معلوم شود و رجز‌هایی را که ترجمه نشده بود یا ترجمه‌اش واضح نبود، دوباره ترجمه کردم و رسم‌الخط را یکدست و پاراگرافبندی کردم و نقطه‌گذاری کردم و اِعراب گذاشتم و توضیح‌ها و تحشیه‌ها و پاورقی‌ها را کنار گذاشتم و مکرّرات و عبارات عربی‌ای را که حذف‌شان به ساختارِ متن لطمه نمی‌زد، حذف کردم.»

پاراگراف‌ها را نگاتیو»‌هایی فرض کردم که با حفظِ ترتیب و ضرباهنگ و تعلیق باید به هم می‌چسباندم و همه فکر و ذکرم این بود که صفحات برای خواننده راحت و بی‌وقفه ورق بخورد و یک بار برای همیشه معلوم شود اتفاق» چگونه افتاد.»

یاسین حجازی در کتاب آه» تلاش کرده تا بی‌آنکه به متن دمع السجوم دست بزند، آن را از نو برسازد تا از شکل کتابی صرفا در زمره کتب علما و محققان، بیرونش بیاورد. او - به گفته خود- تصویرها، نامه‌ها و دیالوگ‌ها را از متن دمع‌السّجوم جدا کرده است: تصویر‌ها مثلِ تصویرِ محمّد ابن‌حنفیه، وقتی سحر طشتِ آبی روبه‌روی اوست و دارد وضو می‌گیرد و همان لحظه می‌شنود که حسین از مکه خارج شد و اشکش در طشت می‌چکد و نامه‌ها مثلِ نامه‌ای که یزید ابن‌معاویه پنهانی به عبیداللّه ابن‌زیاد می‌نویسد و اتمامِ حجّت می‌کند که یا حسین کشته می‌شود یا زیرش می‌زند که زیاد از سرِ خانواده‌شان است و نطفه حرام شخص ابوسفیان است و دیالوگ‌ها مثلِ آنچه ردو‌بدل می‌شود میان خولی و زنش وقتی خولی پس از مدّت‌ها به خانه می‌آید و زنش در بستر از او می‌پرسد که چه خبر و او می‌گوید ثروتی هنگفت برایش آورده و زنش می‌گوید چه ثروتی و خولی می‌گوید سرِ حسین ابن‌علی را با خودش آورده و همین حالا گوشه حیاط است.

این کتاب در کنار لهوف و نفس‌المهموم، خواندنی‌ترین مقاتل به زبان فارسی است.

هم‌رزمان حسین (ع)

امام صادق (ع) همرزم حسین است. در میدان حسین است؛ موسی بن‌جعفر، امام جواد، امام هشتم (ع) همرزم حسین هستند، در میدان حسین و دوشادوش حسین. همرزمان حسین، هم‌دل‌های حسین، پا در رکابان پیکار با ظلم، طلاق‌دهندگان دنیا، زندگی‌ها، آرامش‌ها، راحتی‌ها، آسودگی‌ها، عافیت‌ها، پول‌ها و مقام‌ها. امام صادق در کنار حسین است و با همان دشمنی می‌جنگد و مبارزه می‌کند؛ با همان دستی که حسین را شهید کردند، او را هم شهید کردند؛ منتها در دو میدان و مهم این است.

کتاب همرزمان حسین» ۱۰ گفتار از آیت‌الله ‌ای در تحلیل مبارزات ی امامان معصوم در محرم‌الحرام ۱۳۹۳ هجری قمری مطابق با بهمن ۱۳۵۱ هجری شمسی در تهران است. آیت‌الله ‌ای با خلق تعبیر انسان ۲۵۰ ساله» معصومین پس از رسول اکرم (ص) را به منزله یک انسان می‌دانند که از سال ۱۱ تا ۲۶۰ هجری قمری همواره در حال جهاد» با ظلم و انحراف و مبارزه ی حاد ممتد و با طواغیت است.

آیت‌الله ‌ای در سال ۱۳۵۰ به این بعد مهم در زندگی ائمه پی برده بودند. این کتاب نیز سلسله سخنرانی‌ها درباره اهمیت شناخت صحیح امامان و توطئه دشمنان برای تحریف چهره مبارزاتی آنان، معنای جهاد و مقصود از مجاهدت ائمه (ع) است. اهل فن خود حدیث مفصل را از این مجمل می‌خوانند و همرزمان حسین» را درمی‌یابند.

عزاداری‌های نامشروع

جلال آل‌احمد را با غرب‌زدگی بشناسیم. جلال، محور کانون نویسندگان بود. خودش بانی این جمع بود، اما شهامت ایستادگی در برابر کج‌روی‌های آنان را داشت. جلال، حر ادبیات ما بود، آنچنان که آوینی علیه تاریک‌اندیشی روشنفکران برج عاج نشین زمان شورید، جلال آل‌احمد هم علیه روشنفکری نامشروع موضع داشت و به قدری روشنگری‌هایش موثر واقع شد که پس از مرگش جریان‌ساز شد و کینه جلال هم در جریان روشنفکری تداوم یافته تا جایی که بعد از نیم قرن از مرگش هنوز او را سانسور می‌کنند همچنان که در حیاتش بایکوت بود. چرا؟

چون مذهبی بود، ولی متحجر نبود. خسی در میقات را نوشت و همانجا هم از حسین و قیام حسین مستقیما و صراحتا یاد کرد. برای آل‌احمد مذهب، افیون توده‌ها نبود. دو تا چفیه خریدم، سه تا عصای خیزران، چند تا بسته عود شاخه‌ای و چهار تا قلم خودنویس و حضرات هم‌سفر‌ها پرس‌و‌جوکنان که تو چه خریده‌ای؟ از قلم خوش‌شان آمد و چند نفری سراغ گرفتند که بخرند، اما از خیزران خوش‌شان نیامد. کسی چیزی نگفت، ولی می‌شد فهمید چرا. آخر تیری که گلوی علی اصغر را درید از چوب خیزران بود. مگر می‌شود سفرنامه حج بنویسی و گریز به کربلا نزنی؟»

 24 آبان،سالروز درگذشت فرزانه ای فرهیخته و عارفی کامل است که عمر 79 ساله خود را، برایشکوفایی معارف دینی و گسترش آن در جامعه انسانی هدیه نموده و با گذر از دانه و دامدنیایی، سبکبال با توشه ای گران سنگ چون تفسیر المیزان، به سوی یار پرکشید.

سید محمدحسین طباطبایی معروف به علامهطباطبایی (۱۲۸۱ - ۲۴آبان ماه ۱۳۶۰ هجری شمسی در تبریز) نویسنده تفسیر المیزان، فقیه، فیلسوف ومفسر قرآن، شیعه و ایرانی است. اهمیت وی به جهت زنده کردن حکمت و فلسفه و تفسیر درحوزه‌های تشیع بعد از دورهٔ صفویه بوده‌است. به ویژه اینکه علامه طباطبایی بهبازگویی و شرح حکمت صدرایی بسنده نکرده، به تأسیس معرفت‌شناسی در این مکتب می‌پردازد.همچنین با انتشار کتب فراوان و تربیت شاگردان برجسته در دوران مواجهه با اندیشه‌هایغربی نظیر مارکسیسم به اندیشه دینی حیاتی دوباره بخشیده، حتی در نشر آن در مغربزمین نیز می‌کوشد.

حقیقت طلبی علامهطباطبایی

یکی از ویژگی های علمی علامهطباطبایی، حقیقت طلبی ایشان بود. در این باره نوشته اند: مرحوم علامه طباطبایی،زندگی و سرمایه عمر خود را در راه حقیقت طلبی صرف کرد. ایشان، پیش از آنکه بهدنبال جریان های رایج باشد، به دنبال حقیقت بود و هر گاه حقیقت را می یافت و باتأمل و تحقیق، چیزی را کشف می کرد، در بیان و اظهار آن تردید روا نمی داشت. ایشان،اهل هیاهو و جوسازی هم نبود و تنها از راه تدریس و گفتار و نوشتار معارف، نظراتخود را مطرح می ساخت».

توجه به اندیشه هایمتفکران غیرمسلمان
یکی از ویژگی های علامه طباطبایی، توجه به تحقیقات ویافته های دیگر دانشمندان در دانش های گوناگونِ روز بود. ایشان در عین تسلّط برفلسفه و عرفان و متون اسلامی، هرگز خود را در این محدوده محصور نساخت، بلکه مرزهایمعرفت و تحقیق را تا منابع غیراسلامی نیز گسترش داد و معتقد بود که باید جهان را شناختو نباید خود را در برج های خویش محصور و منزوی کرد». آشنایی علامه با معارف دیگرمکتب ها و حوزه های فکری دیگر، سطحی نبود و عمق و غنای بالایی داشت.

 تألیفات و آثار علامه طباطبایی
علامه طباطبایی دو اثر شاخص دارد، که بیشتر از سایر آثاروی مورد توجه قرار گرفته‌است. نخست تفسیر المیزان است، که در ۲۰ جلد و طی ۲۰ سال به زبان عربی تألیف شده‌است. دراین تفسیر، از روش تفسیر قرآن به قرآن» استفاده شده‌است، و علاوه‌ بر تفسیر آیاتو بحث‌های لغوی در بخش‌هایی جداگانه با توجه به موضوع آیات مباحث روایی، تاریخی،کلامی، فلسفی و اجتماعی نیز دارد. این اثر بهدو شکل منتشر شده‌است: نخست در چهل جلد، و سپس، در ۲۰ جلد. این اثر توسط سید محمد باقر همدانی به زبان فارسی ترجمه شده‌است.اثر مهم دیگر او اصول فلسفه و روش رئالیسماست. این کتاب شامل ۱۴مقالهٔ فلسفی است، که طی دهه‌های ۲۰و ۳۰ شمسی تألیف شده و توسط مرتضی مطهری و با رویکرد فلسفهٔ تطبیقیشرح داده شده‌است. این کتاب نخستین، و یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که به بررسی مباحثفلسفی، با توجه به رویکردهای حکمت فلسفی اسلامی و فلسفهٔ جدید غربی پرداخته‌است.